Peldroed- Cae Clyd

Pumed ran y gyfres am 'hanes y bêldroed yn y Blaenau'.

Pan oedd golwg am gae da i'w gael yng Nghae Clyd, sefydlwyd Pwyllgor Apêl ym Medi 1955 i gael lloches ar gyfer y cefnogwyr yno, ac ystafelloedd newid. (Ar y 14eg o Awst, 1971 yr agorwyd yr ystafelloedd newid yn swyddogol).

Roedd sgerbwd adeilad y stesion fain ar gael, ond roedd angen ei ddatgymalu, ei adnewyddu a'i ail-adeiladu ar ei safle newydd, a'r costau o wneud hynny'n uchel.  Rhaid oedd cychwyn cronfa i godi arian ar gyfer y gwaith, ac wedi cyhoeddi'r apêl, anfonwyd copïau i sawl rhan o'r byd, ac at holl glybiau Cynghrair y Gogledd.

Siomedig oedd nifer yr atebion o dramor, er i ambell gyfraniad sylweddol gael ei dderbyn, megis John Humphreys (Rhedegydd gynt) a gasglodd gyfatebol i £35 mewn doleri mewn Londri yn Washington.  Cafwyd £30 gan Dr Arthur Maddock Jones, Llandudno.  Daeth cyfanswm o £439.11.8 gan 275 o bobl, a'r symiau yn amrywio o dair ceiniog gan weddw leol i £10, Wedi cynnal dawns, raffl ac ati daeth cyfanswm yr arian yn y gronfa i £918.

Bu tri thrysorydd yn cadw'r cyfrifon hyn dros gyfnod y casglu, Ivor LL Thomas, R.E.Davies a J.T.Jones. Yr ysgrifennydd oedd Beryl Jones, ac M.T.Pritchard a benodwyd yn bensaer ar y cynllun o ail-godi'r gysgodfan.  Roedd 64 ar y pwyllgor apêl ar y dechrau, ond fel y dengys y cofnod - "ciliodd llawer."

Mae'n debyg mai yn 1958 y cwblhawyd y gwaith o godi'r lloches, wrth weld nodiadau Ernest o hanes 'Swper Dathlu Lloches Stesion Fain'.  Gwnaed y sylw ar y dechrau mai John Jones Roberts a John Humphreys oedd wedi mynd i'w pocedi i dalu am y swper!  Cafwyd areithiau pwrpasol gan John Humphreys a John J.Robers, a dalodd deyrnged i waith Humphreys. Ategodd Elias Jones mai hwn oedd y pwyllgor gorau fu arno erioed. Ymysg  gweddill o ffyddloniaid y pwyllgor roedd Alwyn Jones, Beryl Jones, Mrs William Owen, John Ellis Edwards, Mrs Andrew Jones, Mrs Lewis Lloyd Jones, Mrs Eluned Jones, Mrs Kitty Williams a llawer mwy.

Ar Bamffled y pwyllgor Apêl cafwyd dau englyn gan R.J.Roberts (Tan'rallt). Dyma un ohonynt:

Elw a mwy, 'rôl treuliau mawr -ddaw o'ch rhan
  Boed eich rhodd yn werthfawr;
O'i anfon cawn lwydd enfawr,
A chawn faes - diolch yn fawr.

Agorwyd maes Cae Clyd yn swyddogol ar Awst 18fed 1956, gyda'r 'cic-off' i'w wneud gan Mrs K.W.Jones-Roberts, gwraig llywydd y clwb.

Llanrwst oedd y gwthwynebwyr ar y diwrnod pwysig hwnnw yn hanes clwb pêl-droed y 'Town Tîm' .  Swyddogion eraill y clwb am 1956-57 oedd: Swyddog Meddygol -Dr D.Whitaker; Cadeirydd - R.G.Richards;  Is-Gadeirydd - Vernon Davies;  Ysgrifennydd - Alwyn Jones; Is-ysgrifennydd - Gwilym Morgan;  Trysorydd - Harry Williams;  Rheolwr-  Orthin Roberts,

Tîm y Blaenau ar y dyddiad hwn oedd Ifan Wyn Jones, Ron James, E.Jones, Tony Roberts, D.W.Thomas, Llew Morris, Wm.Jones, Peter Holmes, R.T.Jones, Frank Eccleson, G.Jones.

Cae Clyd heddiw. Oes cae peldroed mewn lleoliad gwell yng Nghymru dybed? Mae'r stand o'r stesion fain bellach wedi dychwelyd i'w wreiddiau rheilffordd, ar lein bach Ucheldir Cymru. Llun PW

----------------------
Paratowyd y gyfres yn wreiddiol ar gyfer Llafar Bro o 2004 hyd 2007 gan Vivian Parry Williams. 
Ymddangosodd y bennod yma yn rhifyn Ionawr 2005.
Gallwch ddilyn y gyfres i gyd trwy glicio ar ddolen 'Hanes y bêldroed yn y Blaenau', isod neu yn y Cwmwl geiriau ar y dde.