30.9.17

Wythnos – Yr Opera!

Rhydian Morgan yn disgrifio paratoadau diweddar cwmni Opra Cymru

Yn 1957, fe wnaeth Plaid Cymru gyhoeddi y nofel ffuglen wyddonol gyntaf yn yr iaith Gymraeg, sef Wythnos yng Nghmru Fydd gan Islwyn Ffowc Elis.  60 mlynedd yn ddiweddarach, cyflwynir opera newydd gan Gareth Glyn a Mererid Hopwood yn seiliedig ar y nofel eicionig yma gyda OPRA Cymru yn ei chynhyrchu.

Mi geshi’r fraint o gael gwahoddiad i’r ymarferion cyntaf yng Nghapel Bethel, Llan Ffestiniog a Theatr Ardudwy. Cafodd yr ymarfer yn y theatr ei recordio gan gwmni Teledu Rondo ac roedd criw Tinopolis yn recordio eitem a gafodd ei ddarlledu ar raglen Heno ddiwedd mis Mehefin. Bydd yr opera newydd sbon yma yn teithio ledled Cymru yn yr hydref gyda’r cast hynod profiadol – Sion Goronwy, Sian Meinir, Robyn Lyn, Gwawr Edwards ac Euros Campbell o dan arweinyddiaeth Iwan Teifion Davies yn dod a’r nofel eiconig yma yn fyw ar lwyfan.


Mewn toriad o wylio’r opera hwyliog ond hynod heriol yma yn dod yn ei flaen, mi fachais ar y cyfle i gael gair efo’r cyfansoddwr, Gareth Glyn i esbonio ei rôl o yn ystod yr wythnos ddwys yma o ymarfer:
“Mi ydw i yma yn yr ymarferion cyntaf fel mater o weld y cantorion a’r arweinydd nad oeddwn i yn ei nabod tan yr wythnos yma yn trio ymgymryd â’r gwaith. Dwi ar gael i ateb unrhyw gwestiynau sydd gan y cantorion neu’r arweinydd am y sgôr yn ogystal a gwneud unrhyw newidiadau fel bo’r angen. Mae’r gwaith bellach wedi cael ei drosglwyddo i’w dwylo nhw er mwyn iddynt gael cymeriadu’r hyn sydd wedi ei bodoli yn fy meddwl i tra’n cyfansoddi’r gwaith hwn.” 
Gofynnais iddo hefyd sut yr oedd yn teimlo wrth weld y delweddau yma sydd wedi bodoli yn unig yn ei ddychymyg o tra’n cyfansoddi yn dod yn fyw drwy leisiau’r cantorion yma :
“Bellach, mae’r cymeriadau yma yn perthyn iddyn nhw ac mae hi yn ddiddorol iawn gweld be mae nhw yn ei wneud gyda nhw, mae dehongliad canwr ac arweinydd anghyfarwydd i mi yn gallu rhoi bywyd newydd i’r cymeriadau hyn. Dwi’n gwybod sut y dylai swnio, ond dwi’n cael y profiad o weld sut y mae syniadau’r arweinydd a’r cantorion yn cael ei gyflwyno o’i gymharu a’r hyn wnes i ddychmygu tra’n cyfansoddi.”
Fore Gwener, y 23ain o Fehefin, mi gynhaliwyd ymarfer yn Harlech, gyda chynrychiolaeth o’r gwahanol bartneriaid yn ogystal ac ambell aelod lwcus o’r cyhoedd sydd yn ymwneud â’r opera yma –Pontio, Ensemble Cymru, Cefin Roberts o Ysgol Glanaethwy, cwmniau teledu Rondo a Tinopolis, Cyfeillion OPRA Cymru a chyn-gyfranwyr y cwmni a chwmni Galactica, y cwmni o Gaernarfon sydd wedi datblygu yr app Sibrwd ar gyfer Theatr Genedlaethol Cymru. Pwrpas yr ymarfer yma oedd i gael gweithio mewn cyd-destun theatr a rhoi syniad i’r partneriaid o’r hyn a fydd yn cael ei gyflwyno yn yr hydref.

Profiad aruthrol o ddiddorol ac agoriad llygaid’ oedd y geiriau a ddefnyddwyd gan Cefin Roberts ar raglen Heno am yr hyn a welodd o, ac mae hi yn anodd iawn anghytuno gyda dyn sydd mor brofiadol yn myd y theatr!  Er i mi gael y profiad o glywed darnau bychain o’r sgôr ym Methel ryw ddeuddydd ynghynt, roedd gweld y trawsnewdiad llawn o’r llyfr i’r llwyfan wir yn agoriad llygaid ac yn profi y gall unrhywbeth gael ei gyflawni yn yr iaith Gymraeg.

Rhywun arall oedd yn amlwg wedi ei phlesio gyda’r hyn a welwyd oedd Cyfarwyddwr Artistig Pontio, Elen ap Robert:
“Mae Pontio’n falch iawn o fod yn bartner yn y fenter gyffrous hon.  Gyda dawn dweud Mererid Hopwood, talent gerddorol Gareth Glyn ac OPRA Cymru, ynghyd â themâu pwerus a pherthnasol iawn i’r Gymru gyfoes, mae’n addo bod yn gynhyrchiad arbennig ac arwyddocaol”.
RhLlM
--------------------------------

Ymddangosodd yn wreiddiol yn rhifyn Gorffennaf 2017.
Gallwch ddilyn hanes cwmni Opra Cymru efo'r ddolen isod, neu yn y Cwmwl Geiriau ar y dde.


26.9.17

Gwobr haeddiannol

Llongyfarchiadau cywir i Steffan ab Owain ar y fraint a ddaeth i’w ran yn ddiweddar pryd y Tlws Coffa Eirug Wyn’ iddo am ei gyfraniad neilltuol, a gwirfoddol yn ei fro ar hyd nifer fawr o flynyddoedd.
cyflwynwyd ‘

Mae ganddo golofn ‘STOLPIA’ yn Llafar Bro yn fisol  lle mae’n rhannu ei wybodaeth er yn blentyn weithiau am hynt a helynt ei ardal yn Rhiw, a Stiniog drwyddo.


Bu’n gweithio hwnt ac yma am nifer o flynyddoedd cyn penderfynnu mynd am addysg uwch a dod o Brifysgol Bangor ar ôl ennill gradd gyfun mewn Hanes ac Archeoleg. Mae ganddo nifer o lyfrau, a llyfrynnau i’w enw, ond y peth pwysicaf yn ei hanes ers tua dwy flynedd erbyn  hyn – mae’n daid i Cian.

Steff a Tes ar y Moelwyn Mawr

Diolch Steff am dy ymroddiad cyson, a llongyfarchiau gwresog ar dderbyn ‘Tlws Coffa Eirug Wyn’. 

Pegi Ll.W

23.9.17

Pwyllgor Amddiffyn Ysbyty Coffa Ffestiniog

Bnawn Llun Medi 4ydd fe ymddangosodd cynrychiolaeth o’r Pwyllgor Amddiffyn gerbron Pwyllgor Craffu Iechyd Cyngor Sir Gwynedd i gyflwyno tystiolaeth dros gael gwasanaethau pwysig yn ôl i’r ardal. Yno hefyd, i ddadlau yn wahanol, roedd cymaint ag wyth o gynrychiolwyr o Fwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr.  GVJ

Llun gyda diolch i Llyr Edwards
 -------------------------------------------------------

Prynwch rifyn Medi 2017 i ddarllen am dri siom yr ymgyrchwyr!




20.9.17

CALENDR BRO; hydref a gaeaf 2017

Cyfarfod Blynyddol LLAFAR BRO: 7.00 Nos Iau Medi 21.
Sylwer- yn Y Pengwern mae’r cyfarfod eleni.
Dewch i ddangos eich cefnogaeth i’ch papur bro.



Swper a Chân efo Geraint Lovgreen, yn Y Pengwern. Medi 22, 7.30

Bore Coffi Mwya’r Byd. Codi arian at Macmillan. Medi 25, 10-12.00 Llyfrgell y Blaenau.

Archaeoleg Gogledd Cymru Cwrs efo Rhys Mwyn -bob Dydd Mercher 10-12.00, Canolfan Maenofferen, o ddiwedd Medi am 10 wythnos.

Noson i gofio Che Guevara 50 mlynedd ar ôl ei farwolaeth. Bwyd, ffilm a sgyrsiau yn Cell. Hydref 8, 7.00


Cyngerdd Cyhoeddi Gŵyl Cerdd Dant 2018. Trio, Annette Bryn Parry, a doniau lleol.  Hydref 14 am 7.30 yn neuadd Ysgol y Moelwyn. £7.

Diwrnod Shwmae Sumae! Dechreuwch BOB sgwrs yn Gymraeg ar Hydref 17.

Plygain Dalgylch Llafar Bro ar Nos Sul Cynta'r Adfent - Tachwedd 26 am 7 o'r gloch yng Nghapel y Bowydd.

Y Cymdeithasau- mae rhaglenni y gaeaf i'w gweld yn llawn yn rhifyn Medi.

Llafar Bro
PLYGU rhifyn Hydref- Nos Fercher, Hyd. 11 am 6.30 yn neuadd Sefydliad y Merched, efo aelodau Clwb Rygbi Bro Ffestiniog a Siop Siarad (criw sgwrsio'r dysgwyr), a chithau!
PLYGU rhifyn Tachwedd- Nos Fercher Tach. 8 am 6.30 yn neuadd Sefydliad y Merched, efo Merched y Wawr Blaenau a'r Clwb Cerdded, a chithau!
PWYLLGOR- Nos Iau Tach 16 am 7.30 yn neuadd Sefydliad y Merched. Croeso i bawb.
PLYGU rhifyn Rhagfyr- Nos Fercher Rhag. 13 am 6.30 yn neuadd Sefydliad y Merched, efo aelodau Côr Rhiannedd y Moelwyn.

Merched y Wawr, Blaenau.
Cyfarfod am 7.30 yn y Ganolfan Gymdeithasol. Croeso i aelodau hen a newydd.
Medi 25:  Steffan John, y fferyllydd, yn sgwrsio am un o'i deithiau.
Hydref 23: Gwen Edwards, y Bala.


Y Fainc Sglodion
Y cyfarfodydd am 7.15 o’r gloch, Canolfan Gymdeithasol. Croeso i aelodau hen a newydd.
Hydref 5- Nia Roberts. Tu ôl i’r cloriau.
Tachwedd 2- Llion Jones. Bardd y Bêl –Y lôn i Lyon.
Tocyn aelodaeth £6 (mynediad i unrhyw ddarlith heb docyn £1.00)




Cymdeithas Hanes Bro Ffestiniog
Rhaglen 2017 yn ail ddechrau ar drydydd nos Fercher mis Medi. Pob cyfarfod yn Neuadd y WI, am 7.15 Croeso i bawb!
Medi 20- Gareth T Jones. Mwy o leisiau ddoe.
Hydref 18- Tecwyn Williams. T Glyn Williams.

Fforwm Plas Tanybwlch
Cyfarfodydd i gyd am 7.30 yn y Plas.
Hydref  3 -  Mynwent Ffordd Gyswllt Llangefni -  Iwan Parry
Hydref 17 - Chwareli Llechi Bro'r Llynnoedd- a dylanwad y Cymry arnynt –Richard Williams
Hydref 31-  Rheilffyrdd Dyffryn Ogwen –Gareth Haulfryn Williams

Cymdeithas y Gorlan
Bydd tymor newydd y Gymdeithas yn dechrau yn fuan.  Mae'r swyddogion am gario ymlaen, sef Ceinwen Lloyd Humphreys yn Gadeirydd, Janet Wyn Roberts yn Drysorydd ac Edwina Fletcher yn Ysgrifennyddes.  Yn ymuno fel Ysgrifennyddion Gohebol fydd Annwen Jones a Dorothy Williams.
Hydref 2 –Bowydd: Hogia Harlech
Tachwedd 6  -Carmel: Dafydd Roberts, sleidia

Clwb Cerdded ‘Stiniog
Cyfarfod o flaen Y Cwîns, Blaenau Ffestiniog am 9 y bore, ceir mwy o wybodaeth gan Maldwyn Williams neu ffonio 771 410.
Hydref 1. Y Wybrnant a Phenmachno
Hydref 15. Moelyci, Ardal Rhiwlas (Anne)

Dramâu Ysgol y Moelwyn
Pob un yn cychwyn am 7.
Hydref 26    MWGSI, Cwmni’r Frȃn Wen
Tachwedd 16    SIEILOC, Rhodri Miles/Makin Projects

Cymdeithas Archaeoleg Bro Ffestiniog
Canolfan Ddydd Blaenau, 7yh.
Hydref 19 -Pensaerniaeth Werinol, Steffan ab Owain.
Rhagfyr 14 -sgwrs (ddwyieithog) ar gysylltiadau Charles Darwin â gogledd Cymru, Ken Brassil
 

Cymdeithas Undebol Trawsfynydd
Mae’r rhaglen aeaf yn ail ddechrau ar Hydref 31 am 7yh yn y Capel Bach, gyda theulu Gwernhefin.

Corau a Seindorf
Côr y Moelwyn yn ymarfer yn Salem Tanygrisiau ar Nos Fawrth. Croeso i ymwelwyr ac aelodau newydd.
Côr y Brythoniaid yn ymarfer yn Ysgol y Moelwyn ar Nos Iau.  Croeso i ymwelwyr ac aelodau newydd.

Côr Rhiannedd y Moelwyn, Meibion Prysor, Lliaws Cain, a'r Côr Cymysg, a Seindorf yr Oakeley -cadwch olwg ar eu tudalen Facebook, neu holwch yr aelodau.
-------------------------------------------

Addaswyd o Galendr y Cymdeithasau, a ymddangosodd yn rhifyn Medi 2017. Prynwch y papur rwan i gael y calendar yn llawn!

Os oes gennych chi ddigwyddiadau ychwanegol, cofiwch adael i ni wybod!


18.9.17

Stolpia -ymdrochi

Parhau â chyfres Steffan ab Owain, ar hynt a helynt hogiau’r Rhiw yn y 50au. 

Ceisiais gofio y dydd o’r blaen am rai o’r pethau a fyddem ni hogiau direidus y Rhiw a’r cyffiniau yn ei wneud yn ystod hafau braf y 50au. Wel, roedd ymdrochi, neu nofio yn yr afonydd a’r llynnoedd yn un o’r pethau a fyddai yn ein diddannu ar ddyddiau poeth yr haf, on’d oedd? Cofier, nid oedd pwll nofio yn y Blaenau y pryd hynny, ac felly pyllau yr afonydd neu’r llynnoedd oedd y mannau ymdrochi gennym.

Pa fodd bynnag, gan fod dŵr yr afon fach a ddeuai o dan Domen Fawr Chwarel Oakeley yn rhy oer i roi bawd eich troed ynddo heb sôn am ‘drochi ynddo cedwid ohono. Yn ogystal, rhybuddid ni i beidio a meddwl nofio yn y rhan o Afon Barlwyd a lifai drwy ardal y Rhiw a Glan-y-pwll gan ei bod yn fudr ac afiach, ac felly, anelwn am leoedd eraill mwy dymunol.

Un o’r llynnoedd hynny oedd Llyn Bach Nyth y Gigfran, a gallwch feddwl erbyn i ni gerdded i fyny y Llwybr Cam a llwybrau Chwarel Holland a chyrraedd y llyn yn chwys domen roedd cael mynd i’r dŵr yn beth braf iawn.

Pyllau eraill a fyddem yn ymdrochi ynddynt oedd ‘Llyn bach hogiau’ a fyddai y tu uchaf i ‘Lwnc y ddaear’, sef y y twll lle diflannai Afon Barlwyd iddo yn y mynydd ac a wnaed gan fwynwyr y chwarel i droi’r dŵr rhag mynd i’r gwaith tanddaearol yn Chwarel Llechwedd.


Llyn Mawr Barlwyd a Moel Penamnen

Roedd gan y merched lyn bach ychydig yn uwch i fyny i gyfeiriad Llynnoedd Barlwyd hefyd, sef ‘llyn bach merched’. Byddai’n rhaid codi argae fach o gerrig, mwsog a migwyn, ar draws yr afon i greu pwll nofio. Byddai hynny yn digwydd pob haf gan y byddai llifogydd tymhorau’r hydref, gaeaf a’r gwanwyn wedi ei chwalu yn ddios. Mae gennyf gof o fynd i fyny yno un tro gyda’r hogiau a’r diweddar Alun Jones (Alun Llechwedd) yn ceisio dysgu ni i nofio ynddo, er nad oedd y pwll fawr dyfnach na ryw lathen go lew. Cofiaf hefyd ein bod yn un rhes ar ymyl y lan a phob un ohonom yn ein tryncs nofio yn barod am wers.

Dyma’r cyntaf yn cerdded i mewn i’r dŵr, sef Dei Clack, os cofiaf yn iawn. Yna, dyma Alun yn ei gael i sefyll yn y rhan ddyfnaf, a’i osod uwchben y dŵr mewn ystum nofio gan afael am ei ganol. Yna, gofynnodd iddo ddechrau ar symudiadau’r corff er mwyn iddo nofio, a dyna ei ollwng yn y dŵr a dweud –“nofia rŵan” -ond diflannu o dan wyneb y dŵr a wnaeth Dei druan, ond buan iawn y daeth i fyny yn tagu a phoeri ar ôl cael cegiad iawn o afon Barlwyd. Penderfynu gadael y wers nofio tan rhyw dro arall a wnaeth y gweddill ohonom wedyn.

Y mae gennyf gof ohonom yn ’drochi yn Llyn Mawr Barlwyd rhyw ddwywaith neu dair a phan oedd dŵr y llyn yn isel. Ymhen pellaf y llyn lle byddai caban y ’sgotwyr ar un adeg y byddem yn nofio a lle llifa’r afon fach o’r hen lyn i’r llyn mawr. Nid oedd yn ddwfn iawn yn y fan honno a gellid sglefrio i lawr y mwd ar ein traed neu ar ein penolau i’r dŵr, ond os oedd y pysgotwyr yn y rhan honno byddai’n rhaid inni ei gwadnu hi oddi yno. Weithiau eid i lawr y ffos a’r cafnau wedyn i gyfeiriad Llyn Fflags a ‘drochi yn ‘llyn dŵr cynnes’ am ychydig ac fel yr awgryma ei enw roedd mynd iddo fel mynd i’r twb ar nos Wener. Dyddiau difyr, yn wir.
----------------------------------------

Ymddangosodd yn wreiddiol yn rhifyn Gorffennaf 2017.  
Mae ail ran yr ysgrif ar ymdrochi yn rhifyn Medi -sydd ar werth rwan.
Dilynwch gyfres Stolpia efo'r ddolen isod, neu yn y Cwmwl Geiriau ar y dde.

14.9.17

Cyfres 'Mynydd' 2017

MAB Y MYNYDD YDWYF INNAU
Yn rhifyn Medi 2015 roeddwn i’n deud y drefn ar ôl i stori ddwy-a-dima*, a hollol anghywir fod yn y newyddion, yn adrodd nad oedd y Moelwyn Mawr yn fynydd! Lol botas maip, a newyddiaduraeth ddiog gan bobol oedd ddim yn deall eu testun.

Eleni, ddwy flynedd yn ddiweddarach, dwi’n falch o gael cyflwyno cyfres o erthyglau am fynyddoedd, gan awduron sy’n gwybod yn union am be maen nhw’n son. Pobol sy’n nabod eu cynefin ac yn gweld gwerth yn ein tirwedd garw, ei hanes a’i chwedlau, a’i bywyd gwyllt.

Heb i ni sylwi bron, mae’r mynyddoedd yn effeithio ar fywyd ym Mro Ffestiniog bob dydd, yn bennaf ar ffurf y tywydd rydan ni’n gael yma! Wrth gwrs, mae tref y Blaenau yn lle mae hi oherwydd y llechi gwerthfawr yn nghrombil yn mynyddoedd: ‘Fe welwch freichled o dref ar asgwrn y graig’ meddai Gwyn Thomas. Dwi’n teimlo weithiau y byddai’n well o lawer pe bai’r datblygwyr cynnar wedi adeiladu’r dref ymhellach i lawr y dyffryn i gyfeiriad Maentwrog, neu’r ochor draw i’r Crimea, ond er mor wael oedd tywydd yr haf eleni, mi ges i gnwd dda iawn o ffrwyth mwya’ blasus y byd, o’r ffriddoedd a’r llethrau eto. Chewch chi ddim hel llus ar lan y môr!

Mae lleoliad ein bro, ymhell o’r canolfannau gweinyddol yng Nghaernarfon a Dolgellau, wedi arwain at anhegwch ac anghysondebau mewn gwasanaethau cyhoeddus a gofal iechyd ac ati, ond ar yr un pryd mae wedi cyfrannu at ein dycnwch a’n hannibyniaeth. Mae nifer o’r mentrau lleol yn cydweithio bellach dan ambarel Cwmni Bro Ffestiniog: pobl yr ardal yn cydweithio er lles eu cymuned unwaith eto, yn hytrach nag eistedd adra’n cwyno a disgwyl i rywun arall wneud o ar ein rhan!

Bu adrodd ar y newyddion ddiwedd Awst bod gormod o bobl yn ymweld â’r Wyddfa –efo lluniau yn dangos copa uchaf Cymru yn ferw o gannoedd o bobl yn plethu ymysg eu gilydd a chiwio mewn rhesi hir ar hyd y llwybrau, a tydi mynd i le felly’n apelio dim arna’ i. Mae ein mynyddoedd ni ym Mro Stiniog fel byd gwahanol, diolch i’r drefn. Efallai y gwelwch lond dwrn o gerddwyr eraill wrth dreulio ychydig oriau yn y Moelwynion neu’r Rhinogydd, ond gallwch fynd trwy’r dydd heb weld enaid byw ar gopaon eraill fel Moel Penamnen, Yr Allt Fawr, neu’r Ysgafell Wen.

Dwy o ferched y mynydd o Stiniog ar eu ffordd i ben y Rhinog Fawr ganol yr haf

Ceiriog sy’ bia’r bennawd ar ben y llith yma -mab y mynydd ydwyf innau- o’i gerdd ‘Nant y mynydd’ ac mae’r bennill yn mynd ymlaen i ddisgrifio fy nheimladau i’n union:
‘...mae nghalon yn y mynydd efo’r grug a’r adar mân.’ 
Dim pawb sy’n gwirioni ‘run fath, dwi’n gwybod, ond p’run a ydych chi’n gerddwr brwd, neu’n edmygu’r mynyddoedd o bell am eu tirlun dramatig; neu â dim awydd mentro i’r ucheldir o gwbl, dwi’n mawr obeithio y byddwch yn mwynhau’r blas mynyddig sydd yn rhifyn Medi.

Diolch felly i’r awduron gwadd am gytuno i sgwennu am eu profiadau, ac i’r artist lleol Lleucu Gwenllian am greu logo effeithiol o’r Moelwynion (uchod) i gyd-fynd â’r gyfres.

Diolch hefyd i selogion Llafar Bro am eu gwaith gwirfoddol a’u cefnogaeth ffyddlon unwaith eto.
A dyna ni fy nhro i fel golygydd ar ben tan yr haf nesa’. Hwyl am y tro, a daliwch i gredu.


-Paul

Dolenni:

Cyfres MYNYDD

* Hir Oes i'r Moelwyn Mawr o rifyn Medi 2015


Celf -Lleucu Gwenllian
Lluniau -Paul W

12.9.17

Dewch i’r Ysgwrn!

Wedi misoedd o waith caled, ac ambell i snag, mae drws yr Ysgwrn wedi agor unwaith eto, a’r  ymwelwyr yn tyrru.

Ers Mehefin y 6ed mae cannoedd o blant a phobl o bobl oed wedi heidio i ymweld â chartef bardd y Gadair Ddu a chael blas ar y safle a’r datblygiadu newydd.

Mae’r Ysgwrn bellach yn ganolfan ddiwyllianol wledig ar gyfer ymwelwyr o bob math. Gyda pharcio ar gael i geir a bysus, a wifi cyhoeddus, mae’r adeiladau’n hygyrch i bawb a chroesewir teuluoedd. Yn ogystal ag ymweld â’r cartref hanesyddol, cewch fwynhau paned yn y Beudy Llwyd, a threulio orig yn pori yn yr arddangosfa, neu gerdded y llwybrau.

Yn ystod mis Mehefin cafodd 9 ysgol leol gyfle arbennig i glywed hanes Hedd Wyn gan y dyn ei hun mewn cyfres o berfformiadau gan gwmni Mewn Cymeriad. Roedd yr actor Sion Emyr, (Sion yn Rownd a Rownd), yn chwarae rhan Hedd Wyn mewn sioe un dyn a gyfer ysgolion cynradd, a chafodd ysgolion Bro Hedd Wyn, Manod, Edmwnd Prys a Bro Cynfal, ymysg eraill, amser wrth eu bodd. 


Roedd nifer o’r ysgolion yma wedi rhoi help llaw i griw’r Ysgwrn dros y misoedd diwethaf, drwy wneud gwaith celf, plannu coed ac ati, felly braf oedd cael cynnig cyfle iddynt fod ymysg y cyntaf i ymweld.


Mae hon yn flwyddyn bwysig iawn wrth gwrs oherwydd y canmlwyddiant, ac er fod llu o bethau wedi eu trefnu ar hyd a lled Cymu a thu hwnt, rydym yn awyddus hefyd i gynnal digwyddiadau i gofio yn lleol.

Ym mis Medi cynhelir Gŵyl y Lleuad Borffor yn Nhrawsfynydd, a bu criw o bobl leol wrthi’n trefnu wythnos o weithgareddau gyrhaeddodd benllanw mewn perfformiad cymunedol awyr agored ar Fedi’r 16eg.  Hefyd ym mis Tachwedd cynhelir Gwasanaeth y Cofio, ble fydd aelodau o fudiadau pentref Trawsfynydd yn cynnal gwasanaeth undebol yng Nghapel y Fro.


Ar ddydd Llun, Gorffennaf 31, sef y dyddiad y bu faw Hedd Wyn gan mlynedd yn ôl ym mrwydr Paschendaele, Gwlad Belg, bu Myrddin ap Dafydd ac Ifor ap Glyn yn barddoni, cofio a myfyrio yn Yr Ysgwrn, a chyfle arall i weld Sion Emyr yn ei rôl fel Hedd Wyn. Heddwch ac ewyllys da oedd themau’r penwythnos a chyfle i ymwelwyr rannu negeseuon heddwch ar goeden arbennig yng ngardd Beudy Llwyd.

Mae’r Ysgwrn ar agor bob dydd o 10.30 – 4.00 ar wahan i ddydd Llun, a gallwch ganfod manylion tocynnau a phecynnau grŵp ar ein safle we newydd yrysgwrn.com, neu drwy ffonio’r Ysgwrn ar 01766 772 508.

Edrychwn ymlaen i’ch croesawu!


--------------------------------------


Hawlfraint lluniau -Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri.

Addaswyd o erthygl a ymddangosodd yn rhifyn Gorffennaf 2017.


10.9.17

Pwyllgor Amddiffyn yr Ysbyty Coffa


Wrth i’r gwaith ar yr adeilad newydd ddod i ben, mae’n siŵr bod llawer ohonoch o’r farn bod y frwydr drosodd, bellach, ac nad oes gennym unrhyw ddewis ond derbyn cynlluniau’r Betsi, doed a ddêl; cynlluniau sydd wedi dangos ffafriaeth amlwg tuag at ardaloedd mwy Seisnig y sir, a hynny ar draul yr ardal hon, sy’n dal mor Gymraeg-ei-hiaith.

Sut bynnag, dyma rai FFEITHIAU i’w hystyried:

Nid yw’r adeilad newydd wedi costio’r un geiniog i’r Betsi hyd yma: Caerdydd sy’n talu’r cwbwl!
Fe gauwyd yr Ysbyty Coffa yn y gobaith o arbed arian i’r dyfodol.

Bydd nifer o stafelloedd yr adeilad newydd yn wag am y rhan helaethaf o bob wythnos. Pur wahanol, yn reit siŵr, i’r Ysbyty Coffa gynt!

Hyd yn oed mor hwyr â hyn yn y dydd, mater cymharol syml fyddai gwneud lle i’r gwasanaethau a ddygwyd oddi arnom (Fe gawsom farn pensaer profiadol ar y mater hwn.)

Mae’r LMC (sef panel meddygon gogledd Cymru), yn ogystal â’r Cyngor Iechyd Cymunedol yng Ngwynedd a Chonwy, wedi datgan cefnogaeth i’n hymgyrch ni ac wedi anfon llythyrau at y Pwyllgor Deisebau i gadarnhau hynny.

Bydd disgwyl i Gyngor Gwynedd (neu ni, yn hytrach, fel trethdalwyr!) gyfarfod costau ambell wasanaeth yn y ganolfan newydd.

Ers 2013, mae ardaloedd llai poblog Dolgellau a Tywyn yn derbyn gwasanaeth iechyd llawnach a llawer iawn gwell na’r hyn a fydd ar gael i ni, yma, ar ôl agor y ganolfan newydd. Er inni herio’r Bwrdd Iechyd droeon ar y mater hwn, maen nhw wedi methu’n lân â gwrthbrofi’r cyhuddiad.

Trwy ffafrio ardaloedd mwy Seisnig y glannau ar draul ardal Gymraeg-ei-hiaith fel hon, yna mae’r Betsi yn euog o hiliaeth amlwg, a maen nhw wedi methu gwrthbrofi’r cyhuddiad hwn hefyd.
Mae Prif Weithredwr y Bwrdd Iechyd ar gyflog blynyddol o £215,000 a mwy, sef o leiaf £40,000 yn fwy nag y mae Theresa May hyd yn oed yn ei dderbyn fel Prif Weinidog!

* * * *

Llongyfarchiadau a diolch i’r Cynghorydd Glyn Daniels am gyflwyno cynnig gerbron Cyngor Gwynedd  o dan “Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014” yn galw ar y Cyngor Sir i drafod o’r diwedd y dirywiad yn y gwasanaethau iechyd yn yr ardal hon ers cau’r Ysbyty Coffa yn 2013. Yn ôl a ddeallwn, derbyniodd cynnig Glyn, wedi’i eilio gan ei gyd-gynghorydd lleol Linda Wyn Jones, gefnogaeth 52 o’r cynghorwyr, efo dim ond 2 yn atal eu pleidlais.

Trueni na fyddai’r cam hwn wedi cael ei gymryd bum mlynedd yn ôl, fel ag y gwnaed yn llwyddiannus iawn gan y Cynghorydd Morgan Vaughan yn Nhywyn, i achub yr ysbyty coffa yn fan’no.


Fe gofiwch fod dwy flynedd a mwy wedi mynd heibio ers inni gyflwyno ein deiseb yn galw am adfer y gwasanaethau a ddygwyd oddi arnom, sef

Gwlâu i gleifion,
Uned Mân Anafiadau, a
Gwasanaeth Pelydr-X; 


gwasanaethau na chafodd eu bygwth o gwbwl mewn ardaloedd fel Dolgellau a Tywyn sydd â phoblogaeth lawer llai nag yma.

Mae’r ddeiseb yn dal i gael ei thrafod yn rheolaidd o fis i fis gan aelodau’r Pwyllgor Deisebau a hynny oherwydd nad ydyn nhw’n fodlon efo’r modd y mae’r Bwrdd Iechyd yn osgoi ateb dadleuon y Pwyllgor Amddiffyn.

* * * *

O fewn ychydig fe geir gweld agoriad swyddogol y Ganolfan newydd pryd y bydd swyddogion y Betsi a’u cynffonwyr yn torsythu’n hunanbwysig o flaen y camerâu a gwŷr y Wasg, ond mi fyddwn ni, bobol y fro, yn cofio mai’r hyn maen nhw wedi’i neud mewn gwirionedd ydi fandaleiddio a difrodi adeilad oedd yn gofadail i 407 o wŷr ifanc yr ardal hon a gollodd eu bywydau mewn dau ryfel byd. Yn hytrach na thorsythu fel ceiliogod balch y diwrnod hwnnw, rheitiach fyddai i’r bobol yma guddio’u pennau mewn cywilydd.

GVJ
-------------------------------

Crynodeb yw'r uchod o'r hyn ymddangosodd yn rhifyn Gorffennaf 2017.