Hen anrhegion, hen drysorau

Am gyfnod hir yn y nawdegau, bu Allan Tudor yn cyfrannu erthyglau difyr ac amrywiol mewn cyfres o'r enw Sylwadau o Solihull. Dyma ddarn ganddo o rifyn Medi 1999.

Un o'r pethau oedd gan Mam feddwl y byd ohono oedd ei chasgliad o hen lestri. Fel llawer o'i chenhedlaeth, roedd y casgliad yma yn bethau yr oedd wedi eu hetifeddu oddi wrth ei mam hithau. Eraill wedi ei gael yn anrheg pan yn blentyn, ac yn ddiweddarach gan fy Nhad ar ôl un o'i deithiau morwrol.

Bellach rwyf innau wedi eu hetifeddu a'u trysori. Yn eu mysg mae 'Gaudy Welsh', y pethau gwydr pinc 'Cranberry Ware' (o Bromsgrove?), a merched mewn gwisg Cymreig (fairings). Ond yr hyn wyf am son amdanynt yw dau beth â chysylltiadau lleol.


Yn y darlun gwelwch jwg bychan lliw hufen, gyda phatrwm pine - 'A Present from Tanygrissiau ', Hefyd, criwat piws golau - 'A present from Trawsfynydd'.

Ar y pot pupur mae llun o gapel Ebeneser, a'r geiriau 'Independent Chapel Trawsfynydd' arno. Nid oes unrhyw farc arnynt, ac felly mae'n ddigon posib mae yn yr Almaen y'u gwneuthpwyd.

Mae gwerth hanesyddol i'r criwat bellach, gan fod Ebeneser wedi ei ddymchwel. Bu hen-nain i mi, Ellen Thomas 1852-1889, fyw yn Nhanygrisiau Terrace, a tybed ai trwy ei llaw hi y daeth y jwg i'r teulu?

Tybed a oes enghreifftiau eraill o'i tebyg yn y cylch? Hwyrach y cawn ymateb yn 'Llafar Bro'.