Bwrw Golwg -Richard Lloyd, Vermont

Cyfres achlysurol yn edrych ‘nôl ar rai o gymeriadau a sefydliadau hanesyddol ein bro. Darn arall gan W. Arvon Roberts; un a ymddangosodd gyntaf yn rhifyn Mai 2015.
 
Carwn dynnu sylw’r darllenwyr y mis hwn at un arall o fechgyn ‘Stiniog a wnaeth ei farc yn yr America.

Mab i Edward a Jane Lloyd, Tŷ’n Cefn, Blaenau Ffestiniog, oedd Richard E. Lloyd, a anwyd ar y 13eg o Ragfyr 1832. Yr oedd yn ddisgynnydd o ochr ei dad o Lwydiaid Cwm Bychan, yn Ardudwy, a Bleddyn ap Cynfyn, sylfaenydd un o bum llwyth brenhinol Cymru. Cedwir achau’r teulu hwn yn yr Amgueddfa Brydeinig yn Llundain.

Yn 1853, ymfudodd Richard a’i dad, ac aelodau eraill o’r teulu, i Fair Haven, Vermont. Daeth William Lloyd, ei frawd, i’r Unol Daleithiau yn y flwyddyn 1850. Gan iddo ddysgu chwarelydda, ymgymerodd â’r un gwaith am gyfnod yn yr America. Ond oherwydd cyflwr ei iechyd, ymsefydlodd fel masnachwr yn Fair Haven, lle bu’n llwyddiannus iawn.

Yn ddiweddarach, priododd â Miss Margaret Williams. Ganwyd iddynt bump o blant.


Fel y nodwyd, bu R.E. Lloyd yn llwyddiannus iawn fel gŵr busnes, a chwaraeodd ran helaeth yn natblygiad pentref Fair Haven yn ystod y 30 mlynedd y bu’n cadw ‘maelfa sychnwyddau’ yno. Bu’n drysorydd Capel Cymraeg M.C. Fair Haven ar hyd ei oes. Bu am flynyddoedd yn rhan o gwmni

Yn 1890, gwerthodd R.E. Lloyd y fasnach sychnwyddau i un o’r enw J. Dena Culver, ond bu gyda’r fasnach lechi am tua deng mlynedd ar ôl hynny. Oherwydd cyflwr ei iechyd, bu’n rhaid gwerthu’r fasnach lechi wedyn.


Yn dilyn ei farwolaeth, dywedwyd amdano yn un o bapurau newydd Fair Haven:
‘Lloyd, Owens & Co’, - cwmni masnach helaeth a llwyddiannus mewn chwarelyddiaeth, a hynny gyda William ei frawd, a fu farw 8fed Mehefin, 1912, ac Owen Owens, hen flaenor oedd yn aelod yn yr un capel ag ef. Bu Owen Owens farw 2ail Ionawr 1886. Ni fu yr un cwmni llechi’n Vermont yn fwy adnabyddus na Chwmni ‘Lloyd, Owens & Co.’ rhwng 1872 a 1912.

“Mr Lloyd’s interest in the town of his adoption was real and he did more than his share to encourage and promote her varied industries. He may have other monuments, but his best and most enduring memorial today is the handsome brick and marble block on Main Street in which W.F. Parker & Son are doing business. Mr Lloyd was present at the laying of the corner stone of the Welsh Presbyterian Church in 1868. He was one of the constituent members of that church and his interest in it continued up to his death, being at that time one of the oldest members on its rolls. He had the devotion of his race to religion and his faith was unclouded”

Bu farw ym mis Awst 1912.

LLUN ... Eglwys Fair Haven, o gasgliad yr awdur.
----------------------

Dilynwch y gyfres efo'r ddolen 'Bwrw Golwg' isod.