Cofio Merêd yn Nhanygrisiau

Merêd. Llun GVJ

Ym mis Chwefror bu farw un o gymeriadau hynotaf Cymru. Roedd y Dr Meredydd Evans yn frodor o Danygrisiau ac yn y pentref, ym Mryn Mair y’i magwyd. Wrth gwrs bu teyrngedau iddo yn y papur hwn a hefyd mewn cannoedd o gyhoeddiadau eraill yn ogystal â’r cyfryngau. Naturiol felly oedd i Gymdeithas Paned a Chlonc wireddu dymuniad y pentrefwyr o gael coflech ar y cartref lle bu’n byw yn ystod ei fachgendod.

Yn bresennol yr oedd Phyllis Kinney ei briod yng ngofal eu merch Eluned. Mae Phyllis ei hun wedi cyfrannu’n sylweddol i fyd y gân werin yng Nghymru gan ddod yn arbenigwr yn y maes hwn. Fel partneriaid cyfrannodd y ddau ymchwil na welir ei debyg eto ym maes canu gwerin yng Nghymru siŵr o fod.

Roedd Merêd yn un o’r bobl arbennig hynny a wnaeth wahaniaeth ym myd iaith a diwylliant Cymru yn yr 20fed ganrif. Blin iawn yw gorfod ffarwelio a gwr mor amryddawn lle’r oedd carisma, glewder, penderfyniad a rhuddin yn gymysgedd effeithiol er mwyn newid a dylanwadu. Diwrnod arbennig felly i drigolion Tanygrisiau.
TVJ

Diwrnod i’w gofio 
Am ddau o’r gloch, pnawn dydd Mawrth, Hydref 20, daeth tyrfa deilwng iawn i fwynhau seremoni o ddadorchuddio llechfaen ar gyn gartref Merêd ym Mryn Mair, i nodi’r fan lle y treuliodd ei fagwraeth. Dadorchuddiwyd y llechfaen gan ei wraig, Phyllis, a’i ferch, Eluned.

Ymysg y gwahoddedigion oedd ei deulu o bell ac agos, ynghyd a’r Athro Gwyn Thomas, a hefyd Cled, yr olaf o Driawd y Coleg, a gwerthfawrogwyd ei bresenoldeb ef yn fawr iawn.

Cyfoethogwyd y seremoni gyda phlant yr ysgol yn canu ‘Hen feic peni fardding fy nhaid’ dan arweiniad Mrs Wenna Jones a Gai Toms efo’i gitâr. Diolch i’r Parch. Tecwyn Ifan am ei drefniadau trylwyr ynghyd ac aelodau Paned a Chlonc gan mai eu syniad hwy a ddaeth a’r achlysur i ffrwyth.

Diolch i berchnogion Bryn Mair am eu parodrwydd i gytuno a’r syniad o gael y llechfaen uwch ben y drws, a diolch hefyd i Dafydd ac Arwyn am ei gosod mor broffesiynol. Diolch hefyd i’r merched am baratoi paned yn festri Carmel ar y diwedd. Ar ran Paned a Chlonc cyflwynodd Neris dusw o fodau i Phyllis. Diwrnod yn sicr fydd ar gof a chadw yn Nhanygrisiau am amser maith ac yn achlysur haeddiannol iawn i ŵr a gyfrannodd cymaint i werin Cymru.

Derbyniwyd llythyr gan Eluned, merch Merêd, yn dilyn y dadorchuddio ac mae hi yn ysgrifennu fel hyn:

‘Onid oedd y plant yn dda yn canu ‘Hen feic peni ffardding fy nhaid’. Rwy’n cofio nhad yn dweud y stori wrtha i am sut gafodd o’r syniad am y gân; roedd o yn eistedd yn y pub ym Mhenrhyndeudraeth yn aros am fws i rywle ac yn sydyn clywodd rhyw hen feic yn pasio tu allan ac yn y fan a’r lle dechreuodd gyfansoddi’r don i rythm clics olwynion yr hen feic. Alla i glywed o’n dweud y stori ac yn chwerthin wrth i mi ‘sgwennu amdani rŵan!’

GP