Hwylfa

Man gwyn, man draw. Gorau Cymro, Cymro oddi-cartref... idiomau cyfarwydd. Ac mae HIRAETH yn fwy na gair i ni Gymry.  Gair sydd ddim yn cyfieithu; sy'n cyfleu cymaint. 

Mae pob un ohonom dwi'n siwr -ryw ben yn ein bywydau- yn gyfarwydd â'r teimlad o fod isio torri'n rhydd: gadael cynefin i weld y byd. Meddwl bod rhywbeth gwell dros y gorwel; nad ydi'n milltir sgwâr ni yn ddigon. Rhy fach, rhy gul, diflas efallai. A sylwi'n aml iawn ar ôl troi cefn, 'Os nad yw hi'n fawr mae hi'n ddigon'. Pan rydym yn sylweddoli yr hyn sy'n llithro o'n gafael ni, dyna pryd mae ei werth yn dod yn amlwg.

Dyma gerdd hyfryd gan Vivian Parry Williams, a gyhoeddwyd gyntaf yn rhifyn Medi 2020, sy'n cyfleu hyn i'r dim. Mae'r Hwylfa yn leoliad sy'n arbennig i'r bardd wrth gwrs, ond mae gan bob un ohonom ein Hwylfa ein hunain.

Hwylfa

Rhyw dro yn ôl, a hithau’n oer,
Mewn niwl ar ben yr Hwylfa,
Daeth awydd bod mewn gwlad sydd bell
Dan awyr ddi-gymyla’.

Mi fynnais fynd i deithio byd
Ymhell o oerni gaea’,
Ymhell o’r gwynt sy’n fferu corff,
A’r niwl ar ben yr Hwylfa.

Rhyw dro yn ôl, mewn gwlad sydd bell,
Dan awyr ddi-gymyla’
Hiraethais am gael teimlo ias
Y niwl ar ben yr Hwylfa.

Er imi fynd a theithio byd
A chyffwrdd gwres cynhaea’
Rhyw hudol reddf a’m geilw ‘nôl
Drwy’r niwl i ben yr Hwylfa.

Vivian Parry Williams

(Llun -Cwmorthin dan niwl, gan Helen McAteer)