O Stiniog i'r Wladfa

Mis Tachwedd diwethaf, manteisiodd Mark Wyn Evans, enillydd Ysgoloriaeth Patagonia Cyngor Tref Ffestiniog 2019 ar y cyfle i ymweld â Phatagonia.

Mae’r Ysgoloriaeth hon yn cynnig gwobr o £2,000 i’r enillydd gael teithio i Batagonia ac ymhél a phrosiect fydd yn cryfhau'r cysylltiad rhwng Blaenau Ffestiniog a Rawson sef ei gefeilldref yno. Mae’r Ysgoloriaeth eisoes wedi anfon pedwar o bobl ifanc y fro i Batagonia ar yr un perwyl ac ym mis Mawrth eleni dyfarnwyd Ysgoloriaeth 2020 i Hannah Gwyn Williams, a gobeithio bydd hithau yn y man yn teithio i Rawson a Phatagonia ar ôl i’r argyfwng presennol gilio.

Roedd prosiect Mark, tra yn Y Wladfa, yn cynnwys arddangosfa o ffotograffau ardal Ffestiniog yn ogystal â gwneud ffilm ddogfen* o’i argraffiadau o’r wlad bell. Bu Mark yn gweithio, ers cyrraedd adref, ar ei ffilm a’r haf hwn roedd yn fwriad ganddo i’w dangos yn y gymuned leol. Yn anffodus oherwydd yr argyfwng presennol bu raid gohirio'r bwriad hwn ond fe gawn ei gweld yn y man siŵr o fod.
Tecwyn Vaughan Jones 

Adroddwyd peth o hanes Mark ym Mhatagonia yn rhifyn Tachwedd 2019  ond yn y darn isod, mae yn ymhelaethu:

Hoffwn ddiolch i bawb yng Nghyngor Tref Ffestiniog am y fraint a gefais trwy ennill yr Ysgoloriaeth a’m galluogodd i deithio am dair wythnos i’r Wladfa. Taith a phrofiad dw i’n gredu, sydd wedi ychwanegu at lwyddiant y cysylltiad rhwng ardal Ffestiniog a Rawson.

Rwy’n falch o ddweud fod fy nhair wythnos ym Mhatagonia wedi bod yn rhai prysur iawn a phob dydd yn llawn o weithgareddau perthnasol. Roedd yn wych hefyd cael dau ffrind yno i rannu'r profiad. Er eu bod nhw yno ar eu liwt eu hunain, mi gyfrannodd y ddau bob dydd i’r gwaith yr oeddwn yn ei wneud ar gyfer yr ysgoloriaeth ac wedi mwynhau'r profiad.

Mark yn cyflwyno'i arddangosfa

Dyma fy mhrif weithgareddau; creu arddangosfa luniau o Blaenau a’u dangos yn Rawson, a gwneud ffilm ddogfen addysgol yn deillio o’m profiad. Roeddwn yn hapus iawn fod pethau wedi mynd mor dda.

Agorwyd yr arddangosfa yn Llyfrgell Rawson ar ein hail noson ar ôl glanio; chwe llun, a’r cynnwys ysgrifenedig yn Gymraeg a Sbaeneg, yn rhannu arolwg o Ffestiniog gyda thrigolion Rawson. Ar y noson agoriadol, rwy’n credu fod dros 50 o bobol wedi troi fyny i weld y lluniau ac i’m clywed yn siarad am bob llun ac am Blaenau. Wedyn, cawsom sesiwn holi ac ateb. Roedd y gynulleidfa yn cynnwys pobol ifanc, oedolion ac aelodau llywodraeth Chubut. Roedd yr arddangosfa i’w gweld am bedair wythnos.

Yn ddyddiol dros yr wythnosau, buom yn brysur yn gwneud y ffilm ddogfen, yn ymweld â’r llywodraeth, dwy ysgol, gwneud dros ddwsin o gyfweliadau, ymweld â phum amgueddfa a mynychu nifer fawr o ddigwyddiadau Cymraeg, gan gynnwys seremoni’r Orsedd a’r Eisteddfod. Erbyn y diwedd, roedd gennym ugain awr o ffilm ar gyfer y ffilm ddogfen rhyw 45 munud!

Cyfarfod Llywodraethwyr Chubut

Roeddwn wedi gobeithio cwblhau ffilm ddogfen ‘O Stiniog i’r Wladfa’ cyn seremoni cyflwyno Ysgoloriaeth 2020 ddechrau mis Mawrth eleni a’i rhannu gyda chi. Oherwydd prysurdeb yn y gwaith ac angen rhoi amser i olygu ugain awr o ffilm i gyflwyniad 45 munud, bydd y gwaith yn cymryd rhai wythnosau eto. Dw i’n edrych ymlaen at ddangos y ffilm ddogfen i chi, drigolion yr ardal.

Mae gen i nifer o bethau diddorol iawn i’w rhannu gyda chi. Mi wnaethom gyfweld dyn o Rawson sydd â chysylltiad hanesyddol â Blaenau Ffestiniog! Yn y ffilm ddogfen, mae’n siarad am ei berthynas â’r ardal hon.

Buom yn siarad ar y teledu cenedlaethol, a dwy sioe Radio (un genedlaethol ac un lleol), yn trafod yr ysgoloriaeth, ac o ganlyniad codi ymwybyddiaeth draw yno.

Y llwyddiant pwysicaf i mi o fod yno oedd cael cytundeb Llywodraeth Chubut i greu ysgoloriaeth gyfatebol i un Cyngor Tref Ffestiniog er mwyn gyrru person o Rawson i Flaenau Ffestiniog a bydd hyn eto yn cryfhau'r cysylltiad rhwng y ddwy dref. Rwy’n falch iawn o adrodd y bydd yr ysgoloriaeth gyntaf hon yn cael ei lawnsio eleni, a’r enillydd cyntaf yn debygol o ddod i Ffestiniog yn ystod 2021.

Diolch i chi gyd unwaith eto am brofiad anhygoel. Mi fydda i’n ddiolchgar am weddill fy oes!
Mark Wyn Evans
---------------------------------

Ymddangosodd yn wreiddiol yn rhifyn Mehefin 2020

*DIWEDDARIAD:

Cyflwynodd Mark ei ffilm yn ystod seremoni wobrwyo Ysgoloriaeth 2021

 

Diolch Stiniog; Gracias Rawson