Peldroed. 1960 - 1964

Ychydig o hanes y Bêl-droed yn y Blaenau. 
Parhau'r gyfres yng ngofal Vivian Parry Williams.(Allan o gofnodion y diweddar Ernest Jones)
 
1960-61 a 1961-62

Rhodiodd Stiniog yr uchelfannau yn 1960-61, gan ennill yr ail safle yn y Gynghrair.  Yn Rhagfyr a diwedd y tymor y llithrodd y tîm a cholli'r bencampwriaeth.  Buont am chwe' gêm yn Ionawr a Chwefror heb i neb sgorio yn eu herbyn.

Ym Medi a Hydref buont heb golli gêm gynghrair am dair ar ddeg o gemau, ac, yn Ionawr, Chwefror,  Mawrth ag Ebrill enillodd y Blaenau bymtheg gêm yn olynol.

Enillasant Gwpan Cookson gyda gwefr arbennig yn y ffeinal drwy guro Porthmadog 6-1 ym Mangor.  Yr oedd y tîm hwn oedd gan Stiniog yn haeddu cael eu roi ar gof a chadw -

Alan Button, Arwel Jones (a ddaeth yn brifathro Ysgol y Moelwyn ymhen blynyddoedd wedyn), Bob Hunter, Richard Alwyn Thomas, Geoff Waterson, Tom Williams, David Todd, Norman Birch, Drek Turner, Joe Bebb, Keith Mathews.  

Sgoriwyd 127 gôl, yn bennaf gan Turner (35), Mathews (19), Bebb (16), Todd (11).  Bu George Makin, un â phrofiad ganddo o chwarae yng Nghynghrair pennaf Lloegr, yn nhîm y Blaenau am wyth gêm.  Hwn oedd tymor cyntaf Dolgellau yng Nghynghrair y Glannau.

Enillodd Stiniog y bencampwriaeth yn 1961-62 ac yr oedd canlyniadau eu gemau yn union yr un fath â'r tymor blaenorol pan oedd yn ail yn y tabl terfynol.  Nid oedd Arwel Jones ar gael y tro hwn, ac fe gafwyd Ken Fletcher yn ei le.  Collwyd Bebb a Waterson trwy anafiadau tua'r Pasg, a bu'n ofynnol cael Derek Owen ac Owen Davies ar fenthyg tua diwedd y tymor.

Rhwng Tachwedd 18 ac Ebrill 7 enillodd y Blaenau 19 o'r ugain gêm a chwaraewyd.  Sgoriodd Derek Turner ei ganfed a hanner gôl i'r Blaenau.  Enillwyd 13 o gemau Cynghrair gartref, dod yn gyfartal deirgwaith a cholli unwaith.

Y Colts -llun o wefan Stiniog dot com

Cyrhaeddwyd ffeinal yr Her Gwpan. Yr unig fachgen lleol a alwyd oedd Llew Roberts, a diau iddo gael profiad cyffrous o fod yn y tîm a enillodd 7-0 yn erbyn Bae Colwyn a gweld Derek Turner yn sgorio pedair gôl.

1962-63 a 1963-64

Un a chwaraeodd 24 gêm i'r Blaenau yn 1962-63 oedd Ken Snelgrove, a oedd yn gricedwr medrus iawn ar lyfrau Sir Gaerhirfryn.  Chwaraeodd Alan Button ei ganfed gêm yn olynol i'r Blaenau, ac fe sgoriodd gic gosb a'r smotyn er mai yn y gôl y chwaraeai.

Hwn oedd tymor olaf Derek Turner efo'r Blaenau.  Chwaraeodd 169 o gemau a chael 174 gôl mewn pum tymor.  Enillwyd Cwpan Alves ym 1962-63 a gorffen mewn safle barchus yn y Gynghrair.  Nid oedd y Fflint yn y Gynhrair y tymor hwn a ni ddaeth neb yn eu lle.  Digwyddiad anghyffredin iawn ar ôl cael gêm gyfartal yng Nghwpan Gogledd Cymru oedd i roi y gêm i Fangor am y rheswm na ellid fforddio ail-chwarae.  Bu David W.Thomas gyda'r tîm drwy'r tymor, a diddorol yw nodi iddo wneud ei ymddangosiad cyntaf mor bell yn ôl â thymor 1950-51.

Tymor tlawd oedd 1963-64 i'r Blaenau.  Am y tro cyntaf ers blynyddoedd methwyd â chyrraedd rownd gyn-derfynol yn y cwpannau.  Yr oedd yn dlawd o safbwynt cyllid hefyd, ac yn y cyfarfod blynyddol cyn cychwyn ar y tymor bu cynigiad a chefnogiad bod y Blaenau yn ymddiswyddo o'r Gynghrair, ond fel arall y penderfynwyd.  Pasiwyd i gwtogi costau y clwb ac i ymddiried fwy-fwy mewn talentau lleol o'r enw 'Blaenau Colts'.

Bu gaeaf 1963 yn un garw iawn ac ni bu ond un gêm yn Ionawr a dim un yn Chwefror.  Anghofiwyd y bêl-droed am chwe wythnos - gartref ac oddi cartref.  Ar wahan i'w ddawn fel ceidwad gôl, cysondeb oedd nodwedd amlycaf Alan Button.  Chwaraeodd 39 gêm gan golli un i fynd i briodas.  Oni bai am y briodas byddai wedi chwarae 126 gêm yn olynol i'r Blaenau.

Un o gysuron tymor symol 1963-64 oedd dyfodiad Glyn M.Owen i dîm y Blaenau yn Chwefror 1964.  Chwaraewr amlwg arall a ymunodd oedd Robin Keith Thomas.  Yr oedd David W.Thomas yn chwarae ei ddau-ganfed gêm i'r Blaenau.  Cafwyd dau o sêr Dolwyddelan, John Lloyd Price ac Ellis Roberts, a hefyd Gwyn Roberts a oedd dipyn yn iau.  Bachgen lleol talentog a ymddangosodd oedd Kenneth J.Roberts, ac ef oedd y prif sgoriwr mewn tymor go wan am ymosodwyr.  Hen wynebau oedd Button a Hunter.

Yn hanner isaf y tabl y gorffenwyd y tymor, ac ni chafwyd fawr o hwyl yn y cwpannau 'chwaith.  Dau fachgen lleol arall a ymunodd oedd Gwynn Roberts a John Gwyn Jones, y ddau o'r Blaenau.  Yr oedd y tymor drosodd ar Ebrill 11, 1964.  Yr oedd y pwyllgorddyn Oswyn Williams wedi ei alw i chwarae yn Nhachwedd 1953.  Yr oedd 43 o chwaraewyr wedi ymddangos dros y tymor.
------------------------------

Ymddangosodd yn wreiddiol yn rhifyn Tachwedd 2005.
Gallwch ddilyn y gyfres i gyd trwy glicio ar ddolen 'Hanes y bêldroed yn y Blaenau', isod neu yn y Cwmwl geiriau ar y dde.