Cerrig arysgrifedig Llys Dorfil

Diweddariad am y cloddio archeolegol gan Bill a Mary Jones

Roedd gan Llys Dorfil loriau wedi'u gwneud o gerrig mân yr afon wedi'u gosod ar haenan o glai. Daeth y cerrig hyn o Afon Bowydd, ac roedd gan y mwyafrif ohonynt farciau crafu arnynt, ond roedd rhai ohonynt wedi'u harysgrifio'n fwriadol gan ddyn. (Amlygwyd y marciau mewn gwyn yn y lluniau i’w gwneud yn haws i’w gweld.)  Roedd lleoliad gwreiddiol y cerrig hyn ar lawr y tai crwn. Yna eu symud i loriau tŷ twr Llys Dorfil.

Llun 1. Carreg arysgrifedig a ddarganfuwyd ar lawr y tŷ crwn cydgysylltiedig yn Llys Dorfil. Sylwch ar y staen haearn coch ar waelod y garreg. Mae hyn yn awgrymu fod y garreg yn gorwedd ar ben haenen anhydraidd, llawr clai yn ôl pob tebyg, gyda'r arwyneb arysgrifedig yn gwynebu ar i fyny.

 

Llun 2. Cafwyd hyd i'r garreg arysgrifedig hon y tu mewn i olion y tŷ tŵr, daethpwyd o hyd iddi ar y llawr gyda darnau o glai. Roedd polyn trydan wedi'i godi yno ar ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg, gan ddinistrio arwynebedd y llawr. Mae olion staenio haearn ar y garreg, sy'n awgrymu y gallai fod yn rhan o lawr ar un adeg.

 
Llun 3. Mae'r olion ar y garreg hon yn awgrymu ei bod hithau wedi bod mewn clai ar un adeg hefyd, ond ar ôl y difrod a achoswyd wrth osod y polyn trydan ar ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg mae eu lleoliad gwreiddiol yn ansicir.  

- - - -

Fel cadeirydd Cymdeithas Archeoleg Bro Ffestiniog, hoffwn gymryd y cyfle hwn i ddiolch o galon i
bawb sy'n ymwneud â Llafar Bro, am y cymorth a'r cyhoeddusrwydd y maent wedi'i roi am ein gwaith
cloddio yn Llys Dorfil. Gan obeithio y gallaf ddweud yr un peth ar ôl y 500 rhifyn nesaf! 

WT (Bill) Jones.

----------------------------------

Ymddangosodd yn wreiddiol yn rhifyn Rhagfyr 2020