Y Goron yn y Chwarel

Adolygiad un o lyfrau diweddar Myrddin ap Dafydd 
 
Daw nofel ddiweddara’ Myrddin â chyfnod cyffrous yn hanes Stiniog yn ôl yn fyw. Nofel sy’n
ymwneud â digwyddiadau wedi cyrhaeddiad ifaciwi o dras Indiaid o Lerpwl i’r Blaenau yw hon.

Daw’r bachgen ifanc yn rhan ganolog o stori afaelgar sy’n cyfeirio at nifer o bynciau oedd mor, ac sydd yn dal yn gyfarwydd i drigolion yr ardal yn ystod yr ail ryfel byd. Mae Sardar, yr ifaciwi yn dod yn rhan o’r gymdeithas hollol Gymraeg, gan ddysgu’r iaith ymhen dim, ac yn gwneud llawer o ffrindiau yma.

Daw enwau sawl lleoliad adnabyddus y fro i’r wyneb gan yr awdur, wrth i’r cymeriadau ein harwain hyd strydoedd Bowydd a Wynne a Thanyclogwyn a nifer eraill. Cawn ein tywys ganddynt hefyd dros leoliadau gydag enwau sydd mor gyfarwydd i ni, megis Cwt y bugail, Bwlch Carreg y Frân a Thramffordd Rhiwbach.  Mae’r disgrifiadau o’u teithiau i bentref Rhiwbach, a chyfarfod un cymeriad oedd yn dal i fyw yno yn arbennig o ddiddorol i un fel fi, sydd â chysylltiadau gyda’r chwarel honno uwchben Cwm Penmachno.

Mae hynny’n ein harwain at yr hyn ysbrydolodd y nofel, sef hanes cuddio casgliadau o gelf a thrysorau’r Oriel Genedlaethol, Llundain, a thrysorau’r teulu brenhinol a chasgliadau eraill ym mlynyddoedd cynnar y rhyfel. A chawn gwmni difyr prif gymeriadau’r nofel wrth iddynt greu awyrgylch gyffrous o amgylch digwyddiad yn ymwneud â’r trysorau rheiny. Mae’r elfen hon yn y nofel yn dod â blas o’r cyfnod hanesyddol yn ôl i’r darllenwyr, ac yn cyfleu’r teimladau oedd yn bodoli dros gyfnod yr ail ryfel byd yma yn ardal y chwareli. Mi fydd y gyfrol yn sicr o fod o ddiddordeb mawr i ddarllenwyr Llafar Bro.

Diolch i’r awdur am ein hatgoffa o’r hanes, ac am gyflwyno cymaint o gymeriadau amrywiol i’n tywys dros ein hardal annwyl y dyddiau fu.
V.P.W.

Y Goron yn y Chwarel. Gwasg Carreg Gwalch £6.99
---------------------


Ymddangosodd yn wreiddiol yn rhifyn Mehefin 2019