Capel Utica ar Werth

Ar brynhawn Sul, 28ain Chwefror, diweddodd pennod yn hanes ardal Gellilydan wrth i’r achos yng Nghapel Utica ddirwyn i ben. Fel sydd eisoes wedi ei gofnodi yn y papur bro yn y gorffennol (e.e. rhifyn Gorffennaf 1994*), mae i Gapel Utica hanes cyfoethog iawn ers dyddiau William Jones, Pandy’r Ddwyryd, yn dilyn ei ddychweliad o Utica, Efrog Newydd i’w fro enedigol, yn sefydlu’r achos, ac yn adeiladu’r capel ar ei dir, a hynny yn y flwyddyn 1824. 

Ar hyd y blynyddoedd ers hynny, profwyd bendith wrth dystio i Grist yn y fro, a hynny am nifer fawr o’r blynyddoedd dan arweiniad grymus nifer o Weinidogion. 

Yn gynharach eleni, penderfynodd yr aelodau nad oedd hi’n bosibl bellach i barhau â’r Achos, a hynny am sawl rheswm. Yn dilyn cymorth Cyfundeb Meirion, trefnwyd yr Oedfa Ddatgorffori yn y capel ar y dyddiad a nodwyd dan arweiniad y Parchedig Iwan Llewelyn Jones, Llywydd Cyfundeb Meirion, a’r Parchedig Carwyn Siddall, Cadeirydd Pwyllgor Bugeiliol y Cyfundeb. Oherwydd y cyfyngiadau presennol, ac er mwyn cydymffurfio â’r canllawiau, yr aelodau cyfredol yn unig oedd yn bresenol yn yr Oedfa. 

Llun- KO'Brien

 

Agorwyd y cyfarfod drwy air o groeso a gweddi gan y Parchedig Carwyn Siddall, ac yna, cyn mynd ymlaen â darllen Salm 84, diolchodd i’r aelodau am eu gwaith a’u dyfalbarhad dros yr Achos, am eu doethineb a’u hurddas wrth wynebu’r penderfyniad anodd o ddirwyn yr achos i ben. Yna, wedi gair o weddi, cyflwynodd y Parchedig Iwan Llewelyn Jones anerchiad yn seiliedig ar y Salm, gan dynnu sylw at hanes a thystiolaeth gyfoethog yr Eglwys, y Weinodogaeth arbennig gafwyd ar hyd y blynyddoedd, a’n hatgoffa, er i’r achos ddirwyn i ben, fod Efengyl Iesu Grist yn dal yn fyw ac ar waith, a’n braint yw parhau i dystio i’w enw Ef. Cyn gwrando ar emyn Ann Griffiths, ‘O am fywyd o Sancteiddio…’ a’r Datganiad Datgorffori, diolchodd Mrs Mennai Jones, diacon yn Utica, i bawb am fynychu, am arweiniad y ddau weinidog ar ran y Cyfundeb, a chofio’n annwyl am yr aelodau hynny nad oedd yn gallu bod yn bresennol am wahanol resymau.

Er mor anodd yw gweld y Capel ar y farchnad, rydym yn diolch am yr hyn a gafwyd, a’r tymor da o waith a gyflawnwyd yn Utica dros achos Crist, a dymunwn fendith Duw ar yr aelodau wrth iddynt ymgartrefu mewn eglwysi eraill yn fro.

-------

Ymddangosodd yr uchod yn wreiddiol yn rhifyn Mai 2021.

-------

Ganol mis Mai aeth Elfed Wyn ap Elwyn ati i geisio codi arian i geisio prynu'r hen gapel, gan weld potensial i greu menter gymunedol a chreu gwaith, ac ar yr un pryd rwystro un adeilad eiconig rhag cael ei droi yn dŷ haf. 

Llwyddodd i hel £14,000 at ei gilydd mewn byr o dro, a dyma grynodeb o'r llythyr yrrodd o at y gwerthwyr (Yr Annibynwyr) efo'i gynnig:

"Dyw’r swm rydw i yn ei gynnig ddim yn enfawr, ac yn sicr fydd na gynigion mwy na’r hyn gynigaf i, ond mae’r arian yn dod yn rhannol o fenthyciad rydw i wedi cael, arian oedd yn fy nghoffrau i, ac arian sydd wedi cael ei gasglu gan y gymuned.

Mae'n anffodus fod y capel yma ddim yn dal yn cael ei ddefnyddio i addoli, ond gobeithiaf fedrwn ni gadw ysbyrd y lle a gweledigaeth o'r defnydd cymunedol i’r adeilad hanesyddol yma. Bysa’n gyfle i greu gwaith a meithrin diwydiant ymysg ein diwylliant yn wych yma. Rwy’n gobeithio gwneud y capel yn le i bobl ddod at ei gilydd i drafod, ac yn le i egino syniadau a busnesau cynhenid.

Mae’n llawer iawn gwell i’r gymuned berchnogi’r adeilad yma er mwyn cael ei ddefnyddio fel adnodd er mwyn i’r gymdethas dyfu, yn hytrach na dod yn ail-dŷ di enaid."

Yn anffodus, gwrthod ei gynnig wnaeth y gwerthwyr, ac mae'r capel rwan ar y farchnad agored...

Awgrymodd un o'r rhai yrrodd neges at Elfed o glywed y newyddion: 

"Os ydynt yn dymuno gwneud hynny, oni all ymddiriedolwyr Capel Utica gyfrannu rhywfaint o arian y gwerthiant i brosiect lleol fyddai'n gydnaws â bwriadau a gweledigaeth gwreiddiol Elfed er budd y gymuned?"

Fel dywed Dafydd Iwan yn rali 'Nid yw Cymru ar Werth' ar argae Tryweryn ar y 10fed o Orffennaf, onid oes gan yr enwadau ddyletswydd i gynnig rhywbeth i'n cymunedau yn hytrach na gwerthu i'r cynnig mwyaf bob tro..?

--------

* Trem yn ôl- Utica