Y Rhandir

Rhan o erthygl gan Jane Battye, yn rhifyn Mai.

Rwyf yn byw ym Mlaenau Ffestiniog ers dros bedair blynedd.  Mi symudais yno efo fy ngŵr, Chris.  Mae o wedi ymddeol.  Rwyf yn dysgu Cymraeg ers bron i bedair blynedd.

Rwy’n hoff iawn o arddio.   Rwyf wedi trio tyfu llysiau mewn potiau yn yr ardd cyn i ni chwilio am randir.

 Ym mis Medi 2010 roedden ni’n cymryd rhan o gae i wneud rhandir. Mae o yng Nghwm Teigl, o dan y Manod Mawr.

Pan oedden ni’n palu gwely llysiau, mi gawsom ni sioc.  Roedd y pridd yn garegog.  Hefyd, roedd 'na gerrig anferth.  Bu rhaid i ni ddefnyddio caib a nerth bôn braich.  Mi wnaeth Chris y rhan fwyaf o’r gwaith.  Mi wnes i symud y cerrig i’r llwybrau.  Roedd 'na ddigon ohonyn nhw i lenwi’r llwybrau i gyd.  Mi wnaethon i roi'r cerrig mwyaf wrth ymyl y cynllun.

Llun P.W.

Roedd y rhan ffrwythau’n waeth, felly, mi benderfynom blannu ar gynllun ‘raised beds.’  Mi wnaethon ni eu gwneud nhw o goed paletau.

Roedd y drydedd ran yn gymysg  garegog a chorsiog.  Mi ddefnyddion ni lechi concrit i wneud lle i ffrâm oer, ac mi wnaethon ni roi bocsys compost yno.  Mi godon ni ‘raised beds’ i’r riwbob a’r merllys - tua dwy droedfedd o uchel.  Hefyd, mi wnaethon ni welyau i’r mafon haf a hydref.

Roedd y bedwaredd rhan yn gorsiog.  Mi wnaethon ni balu allan dri gwely ym mis Mai llynedd.  Erbyn mis Gorffennaf, roedden nhw wedi llenwi efo dŵr ac roedd llyffantod wedi symud i mewn.

Y mis diwethaf, mi ddarganfyddom ni rifft llyffant yno.  Da ni wedi palu allan i uno’r tri gwely ac wedi gwneud pwll dŵr mawr efo ochrau troellog.  Mae 'na lethr i mewn i’r pwll ar gyfer llyffantod. Da ni’n bwriadu plannu planhigion cors o gwmpas y pwll fel gardd wyllt.  Mi fydda i’n edrych ar wyddoniadur planhigion yn fuan iawn.

Llongyfarchiadau i Jane - nid yn unig am ei llwyddiant yn y rhandir, ond hefyd am feistrioli’r Gymraeg i’r lefel hon mewn cyn lleied o amser.   -I.M.
Gallwch ddarllen yr erthygl yn llawn yn rhifyn Mai Llafar Bro.