Llys Dorfil- Dyfal Donc

Mae Cymdeithas Archeoleg Bro Ffestiniog wedi cael tymor digon siomedig o ran y tywydd eleni, ond mae’r cloddio a’r hwyl wedi parhau pan fu’n sych ar ddyddiau Llun, Iau, a Gwener.

Mae’r aelodau wedi bod yn astudio’r dystiolaeth hanesyddol sydd ar gael am y safle, er enghraifft gan Owen Jones yn ei gyfrol ‘Cymru’ 1875, ac yn llyfrau ‘Hanes Plwyf Ffestiniog’ gan Ffestinfab (1879) a GJ Williams (1882), sydd i gyd yn son am “wyth neu naw o feddau” a fu yn y cwm ar un adeg. 

Yn rhwystredig iawn, mae'r awdur olaf yn dweud:

 “Dywed traddodiad fod yma feddau, a dangosir y lleoedd tybiedig. Hyderwn gael gwybod trwy archwiliad yn fuan a’i gwir hyn.” 

Ond yn anffodus, ni wyddwn yn lle’n union mae ‘dangosir’ yn ei olygu, nac ychwaith os cynhaliwyd yr ‘archiliad’!

Llun Paul W

Dyfal donc a dyrr y garreg medden nhw, a gobeithiwn barhau efo’n chwilota ni tra bydd gwirfoddolwyr ar gael i dorchi llewys i geisio gwella ein dealltwriaeth o hanes ein milltir sgwâr. Diolch i Bleddyn Thomas, Cwmbowydd, a’i deulu am eu cefnogaeth i’r gwaith hefyd.
- - - - - - - 

Ymddangosodd yn wreiddiol yn rhifyn Medi 2024