Yr Ysgwrn -Codi sied a phlannu coed

Newyddion o Gartref Hedd Wyn.

To gwair ar anghenfil
Petaech wedi digwydd gyrru lawr drwy Gwm Prysor yn ystod ddechrau’r flwyddyn a tharo llygaid tuag at Yr Ysgwrn byddech wedi gweld anghenfil go ryfedd yn llechu rhwng y bryniau.

Sian yn arolygu'r anghenfil

Wedi’r gaeaf gwlypaf ers cyn cof, araf iawn fu’r gwaith adeiladu yn Yr Ysgwrn, ond bellach mae cragen y sied amaethyddol newydd wedi ei chodi. Gan nad yw’r sied sydd ar y buarth yn gweddu â’r adeiladau cerrig eraill, penderfynwyd mai ei dymchwel fyddai orau a chodi sied newydd i denant y fferm.

Bellach mae’r adeiladwyr wrthi’n gosod to gwair yn goron ar yr ‘anghenfil’, a choed wedi’u tynnu o goedlan yr Ysgwrn, a’u torri â llif, fydd yn caei eu gosod ar ochrau’r adeilad.  Gan mai siap crwn sydd ar y to bydd yn gorwedd fel rhan o’r tirwedd, gyda’r bwriad na fydd yn tynnu sylw ato’i hun wedi ei orffen.

Cafodd coedlan Yr Ysgwrn dipyn o hwb ym mis Chwefror hefyd pan ddaeth giang o Ffermwyr Ifanc Prysor ac Eden a chriw o’r Dref Werdd at eu gilydd i blannu coed. Ar ôl diwrnod prysur o waith cafodd 150 o goed derw, bedw, criafol a chelyn eu plannu a mawr yw ein diolch i’r 14 gwirfoddolwr.

Er fod y gwaith tu allan wedi bod yn eithaf heriol dros y misoedd diwethaf, mae digon wedi bod yn digwydd dan do. Ers gwagio a chlirio’r tŷ buom wrthi’n cesisio rhoi trefn ar yr holl lyfrau, papurau a chreiriau bach oedd wedi bod yn hel llwch ar silffoedd Yr Ysgwrn ers degawdau!

Gan ein bod yn ceisio cael statws amgueddfa er mwyn diogelu’r casgliad, mae angen cymryd gofal i lanhau, cofnodi a chatalogio pob eitem cyn ei storio’n ofalus.  Gwaith llychlyd iawn, ond difyr, ac mae nifer o drysorau wedi dod i’r fei’n barod.

Cawsom hyd i destament newydd bychan oedd yn cael ei gario gan filwr dienw yn y Rhyfel Byd Cyntaf ynghanol llanast yr hen gwpwrdd bwyd, ac roedd canfod papur cyflog Hedd Wyn pan oedd yn hyfforddi fel milwr yn Litherland yn brofiad arbennig iawn. Daeth llun o Dafydd, brawd Hedd Wyn fu farw yn Seland Newydd yn 1918 i’r golwg hefyd, a braf fyddai canfod mwy o’i hanes wedi iddo ymfudo i geisio bywyd gwell.

Er mwyn sicrhau ein bod yn medru gorffen y gwaith yma mewn da bryd byddem yn falch iawn o gael help gan rai o ddarllenwyr y Llafar Bro a’u ffrindiau. Mae dwy weithgaredd benodol wedi eu trefnu:

Rydym yn bwriadu cynnal sesiwn i warchod a glahnau’r creiriau fydd yn gyfle gwych i rai sydd a diddordeb mewn cadwraeth, neu diddordeb penodol yn Yr Ysgwrn i weithio’n agos efo rhai o drysorau’r cartref, a bydd yn cynnwys elfen o hyfforddiant a gwaith ymarferol.

Yna nes ymlaen bydd cyfle i droi’ch llaw at gofnodi creiriau’r Ysgwrn yn ddigidol. Byddwn yn cynnal sesiwn i ddigido casgliad Yr Ysgwrn er mwyn gosod yr holl fanylion ar y we. Byddai’n ddelfrydol ar gyfer pobl sydd a diddordeb mewn hanes ac sydd am ddysgu mwy am drosglwyddo a chyflwyno gwybodaeth ar ffurf digidol. Nid oes angen profiad blaenorol gan y bydd hyfforddiant yn cael ei baratoi ar y pryd.

Bydd cyfleoedd eraill yn codi dros yr wythnosau a’r misoedd nesaf ar gyfer gwirfoddoli mewn amrywiol ffyrdd. Pan fydd Yr Ysgwrn yn ail agor y flwyddyn nesaf byddwn angen help penodol i gyda nifer o dasgau e.e trin yr ardd; gyrru cerbyn yr Ysgwrn; gweithio ar y dderbynfa/caffi; croesawu pobl i’r tŷ;  gwneud rotas gwirfoddoli; cynnal a chadw a glanhau a helpu efo gweithgareddau plant a digwyddiadau eraill.

Os oes gennych ddiddordeb mewn cymryd rhan mewn unrhyw ffordd cysylltwch â ni: Jess neu Sian ar 01766 772500 neu ebostio ar:
yr.ysgwrn@eryri-npa.gov.uk

Byddwn yn falch iawn o glywed gennych.
---------------------------

Erthygl gan Siân Griffiths.
Dilynwch y gyfres gyda'r ddolen isod, neu yn y Cwmwl Geiriau ar y dde.