Teyrnged i un o 'Hen gyfoedion dyddiau gynt'

GWYN
Mae heddiw’n ddiwrnod trist iawn inni yma yn Stiniog, fel ag i weddill Cymru hefyd, yn reit siŵr. Er bod trigain mlynedd a mwy wedi mynd heibio ers i Gwyn adael bro ei febyd a mynd ymlaen i ddilyn gyrfa academaidd ddisglair iawn ac i lewyrchu fel awdur ac fel bardd, eto i gyd ddaru o ddim colli golwg am eiliad ar ei wreiddiau.

Gwerinwr o Stiniog oedd o hyd y diwedd ac fe gadwodd gysylltiad agos dros y blynyddoedd, efo’r dre ma a’i phobol ac efo’i gyfeillion bore oes.

Cwta bum mis sydd ers lansio’i gyfrol ddiweddaraf fo yma yn Stiniog a hynny mewn neuadd orlawn. Roedd Gwyn yn ei elfen y noson honno ac yn llawn afiaith wrth hel atgofion am ei blentyndod – y dwys a’r digri fel ei gilydd - ac mae’n wir deud bod y gynulleidfa wedi gallu uniaethu efo pob dim oedd o’n ddeud.

Yn ei gerdd ‘Cymylau Gwynion’ mae o’n holi am hynt a helynt rhai o’i hen gyfoedion ac yn cyfeirio atyn nhw wrth eu llysenwau, slawar dydd.  Fel hyn mae o’n dechra -      

Ple heno Hymji Gým ,
Ple heno yr wyt ti?
Ple heno Ginsi Boi
A Ger a Mycs a Gwff?
Cymylau gwynion yn y gwynt,
Hen gyfoedion dyddiau gynt.

ac mae’n mynd ymlaen wedyn yn yr un cywair dros chwe phennill, gan orffan pob pennill efo’r un cwpled.

Cerdd ddoniol ar un ystyr – un i dynnu gwên - ond un drist hefyd wrth i arwyddocâd y cwestiwn sydd ar ddiwadd pob pennill daro adra, ac i rywun sylweddoli bod cymaint o’r hen ffrindia mae o’n eu henwi, bellach wedi’n gadael ni.

A dyma sut mae’r gerdd yn gorffan –

Ple, heno, Gwyn Tom yntau,
Ple heno yr wyt ti
Sy’n cofio rhes o enwau
a darn o’r byw a fu?
Cymylau gwynion yn y gwynt,
Hen gyfoedion dyddiau gynt.

Ydi, mae hi mor anodd derbyn ei fod yntau hefyd, rŵan, wedi’n gadael ni.
Mi fydd bwlch anferth ar ôl Gwyn, yma yn Stiniog ac mewn sawl cylch arall, ond nunlla’n fwy, wrth gwrs, nag ar ei aelwyd ei hun ac mae ein cydymdeimlad dwysaf ni heddiw, bobol Stiniog, efo Jennifer ei briod, a Rhodri, Ceredig a Heledd ei blant, ei wyrion a’r teulu i gyd.

Geraint Vaughan Jones

 

Mi fydd teyrnged lawnach yn rhifyn nesaf Llafar Bro ym mis Mai.
--------------------------------------------------


Dyma ddetholiad bach iawn -ar y dde- o'r llu cyfarchion ar y cyfryngau cymdeithasol heddiw:

Dolenni i adolygiadau:
'Llyfr Gwyn' yn fan hyn.
'Llên Gwerin Meirion yn fan hyn.

Erthygl ar gau Capel Jerusalem gan Gwyn Thomas.

Erthygl 'Llifa Amser'.

Llond tudalen o deyrngedau ar wefan Radio Cymru, gan gynnwys dolen i raglen deyrnged Taro'r Post heddiw.


Yn ôl gwefan Golwg 360: "Yn deyrnged iddo, bydd y rhaglen Gwyn Thomas: Gŵr Geiriau, sy’n ddathliad o’i gyfraniad i lên Cymru, yn cael ei dangos eto ar S4C nos Sul yma, 17 Ebrill am 10yh o’r gloch.