Peldroed. 1954-1958

Ychydig o hanes y Bêl-droed yn y Blaenau. 
Parhau'r gyfres yng ngofal Vivian Parry Williams.(Allan o gofnodion y diweddar Ernest Jones)

1954-55
Dychwelodd Meirion Roberts i'r tîm ym 1954-55, ond dim ond am y ddwy gêm gyntaf.  Cyrhaeddwyd ffeinal yr Her Gwpan a cholli i'r Rhyl.  Pwllheli, eto fyth, a daflodd y Blaenau o Gwpan Cymru.  Yr oedd y Blaenau wedi cael gêm rownd gyntaf y gystadleuaeth ym Methesda.  Pan ddaeth y gêm i ben yr oedd y sgôr yn 6-6, ond am rhyw reswm rhoddwyd y gêm i'r Blaenau heb ail-chwarae.  Y sgorwyr i Stiniog oedd David W.Thomas (2) Tony Roberts (2) Harvey Davies a Warren Gittins.

Blaenau Ffestiniog. 1955. Llun oddi ar wefan Stiniog.com

Yng ngêm gyntaf y tymor yr oedd Meirion Roberts a Joe Mullock yn cyd-chwarae.  Cafodd Meirion ddwy gôl i roi gêm gyfartal i'r Blaenau yn erbyn Boro United, ond Mullock, efo tair gôl, a aeth â'r sylw yn yr ail gêm yn Llanrwst, a dyna a fu diwedd gwasanaeth Meirion Roberts i Stiniog. Aeth Mullock ymlaen i sgorio 34 mewn 45 gêm.  Hwn oedd y tymor y gwelwyd yr asgellwr de talentog lleol, Wiliam Jones yn sgorio 28 o weithiau.  Creodd Wiliam record o goliau (84) o'r asgell dde.


Cafodd Stiniog 125 gôl yn ystod y tymor.  Roedd Tonfannau yn dal yn y Gynghrair ac fe gurasant y Blaenau ddwywaith.  Parhâi Ellis Jones ac Eddie Cole i chwarae i'r Blaenau a dyma dymor llawn cyfan o 43 gêm i'r bachgen lleol, David W. Thomas.  yn ystod y tymor yr ymddangosodd Llew Morris gyntaf - bachgen o sir Ddinbych a chanddo gysylltiadau lleol.


1955-56
Yn 1955-56 daeth Nantlle Vale i'r Gynghrair yn lle Tonfannau.  Dyma dymor euraid Joe Mullock.  Cafodd Joe 55 gôl, ac fe dorrodd yr asgellwr de, Wiliam Lones, ei record ei hun drwy sgorio 34 gôl o'r asgell.

Hwn oedd tymor llawn cyntaf y bachgen lleol Ronnie Jones.  Chwaraeodd 43 o gemau, a gwnaeth argraff fel chwaraewr meddylgar ac o ymddygiad delfrydol.  Yn dal efo'r Blaenau o'r hen griw yr oedd Ellis Jones a Ron James.  Cafodd Blaenau afael ar yr asgellwr chwith chwim o Borthmadog, Dafydd Glyn Pierce.

Yr oedd y pâr o asgellwyr, William Jones a D.G.Pierce yn creu problemau mawr i wrthwynebwyr y Blaenau. Sgoriodd y ddau rhyngddynt 46 gôl.  Naw gêm gollodd Blaenau drwy'r tymor.  Ni chafodd hyd yn oed Pwllheli a Phorthmadog guro Stiniog yn 1955-56.  Ond bu Cwpan Cymru yn fwgan unwaith eto.  Sgoriwyd 129 gôl y tymor hwn - pymtheg ohonynt yn yr un gêm yn erbyn y Rhyl.


1956-57
Tymor 1956-57 oedd y cyntaf i Stiniog gael chwarae ar eu cae newydd yng Nghae Clyd.  Symudwyd yno o Gae Haygarth a oedd yn dueddol iawn o fynd yn un cawdal o fwd.  Roedd gan glwb pêl-droed Porthmadog luniau un o furiau eu hystafelloedd newid yn portreadu a gor-liwio cyflwr gwael cae Haygarth.  Hwyl oedd y cyfan, mae'n siwr, ond nid oedd cefnogwyr Stiniog yn gweld yr ochr ddigrif i'r mater.

Y gêm gyntaf ar y cae newydd oedd Blaenau v Llanrwst, ac enillodd Stiniog 4-2.  Peter Holmes, Blaenau oedd y cyntaf i sgorio ar Gae Clyd.  Collodd Stiniog wasanaeth Fred Corkish yn 1956-57.  Tymor sâl a fu hwn i'r Blaenau.  Yr oeddynt yn weddol dda gartref ond yr oedd yn chwith iawn eu gweld yn perfformio oddi cartref.  Dim ond mewn tair cystadleuaeth cwpannau yr oeddynt yn cymryd rhan, Cwpan Cymru, Her Gwpan a Chwpan Cookson, ac yr oeddynt allan ohonynt yn gynnar iawn.

Llwyddasant i sgorio 107 gôl ond bu bron iddynt adael i dimau eraill sgorio hynny yn eu herbyn. Y prif sgorwyr oedd Eccleson (21), Ron James (18), D.G.Pierce (14), William Jones (11) ac R.T.Jones (11).  Cafodd Geraint Vaughan Jones dair gôl mewn un gêm ddwywaith ar ôl eu gilydd.


1957-58
Yr oedd tymor 1957-58 yn salach fyth. Hyn er i'r Blaenau gael gwasanaeth Jack Robinson - y gellid dadlau mai ef a fu'r dalent fwyaf erioed ar lyfrau Stiniog.  Bu Mullock yn y tîm bedair gwaith ond ni chafodd gôl.  Cymerwyd ei le gan Bradley, Finney, Lane, J.D.Hughes, Gwilym Griffiths.

Ni fu gan Blaenau fawr erioed gymaint o chwaraewyr ar y llyfrau - 51 i gyd. Yn y gôl bu David Neville Davies, Tom Jones.  Bu Orig Williams yn y tîm saith gwaith.  Wrth edrych yn ôl ar y rhestri gwelir bod chwaraewyr medrus iawn ynddi, ond nid oedd obaith gyda'r fath gyfnewidiadau a ddigwyddai.

Er hyn oll, nid aeth y Blaenau i waelodion y tabl - yr oedd pump tîm odanynt.
----------------------------

Ymddangosodd yn wreiddiol yn rhifynnau Gorffennaf  a Medi 2005
Gallwch ddilyn y gyfres i gyd trwy glicio ar ddolen 'Hanes y bêldroed yn y Blaenau', isod neu yn y Cwmwl geiriau ar y dde.