Croeso tywysogaidd

Erthygl gan VPW a ymddangosodd yn rhifyn Ebrill eleni, am gysylltiad rhwng Tanygrisiau a Phatagonia, ar ol galwad ffo^n gan ysgrifennydd Cymdeithas Cymru-Ariannin.

Cais am wybodaeth parthed teulu a ymfudodd o Danygrisiau i Batagonia ar ddechrau'r 20fed ganrif  oedd ganddo, ar ran Patricia Ramos, merch ifanc o Dir Halen yn y Wladfa, a oedd yn Aberystwyth ar brofiad gwaith, ac yn chwilio am rywbeth o hanes ei hen-daid, Griffith P.Jones, a'i deulu a ymfudodd yno o Lerpwl yn 1909. 

Wedi bod wrthi yn casglu ychydig fanylion, gyda chymorth fy nghyfaill Steffan ab Owain, dois ar draws ambell beth difyr yn ymwneud â'r teulu hwnnw. Cafwyd cofnodion am aelodau teulu taid Griffith yn trigo yn Nhalwaenydd ar ystadegau cyfrifiad 1851, gyda Robert Jones, y penteulu, neu Robin Siôn ar lafar, yn byw yno gyda'i deulu yntau. 

Roedd dau o blant yno, Laura, hen-hen nain Patricia, a'i brawd, William, 'Gwaenydd', a ddaeth yn arweinydd cyntaf seindorf enwog Gwaenydd, rhagflaenydd band enwocach, seindorf yr Oakeleys.

Ymhen deng mlynedd, roedd teulu Robert Jones wedi symud i fyw i Penllwyn, Tanygrisiau, ac erbyn 1881, preswylient yn rhif 1, Bryn Barlwyd, sydd bellach wedi ei ddymchwel. Yn y cyfamser, yr oedd William y mab, (Gwaenydd), wedi ymfudo i'r Wladfa yn 1874, rhai blynyddoedd cyn ei nai Griffith, ac yno y'i claddwyd yn 1906.  Fel y cyfeiriais ato, yn 1909 yr aeth Griffith, hen-daid Patricia i Batagonia, ac yno y claddwyd yntau yn y 1920a'u. 

B'nawn ddydd Llun, 18fed o Fawrth, pleser pur oedd cael tywys Patricia o amgylch yr ardal, i ddangos y mannau y bu ei chyn-deidiau'n troedio. Roedd hithau'n hynod falch o gael dilyn ei gwreiddiau yma, ond roedd un datganiad pwysicach i'w ddatgelu iddi. 

Tra yn ymchwilio i'w hachau, darganfyddais am fodolaeth disgynnydd o'r un teulu, a pherthynas i Patricia, yn dal i fyw nid nepell o hen gartrefi eu hynafiaid yn Nhanygrisiau. A'r perthynas hwnnw yw Kevin Evans, neu 'Prinsi' i bobl y fro, ac yn un o blygwyr rheolaidd y papur bro hwn. Felly, rhaid oedd cyflwyno y ddau i'w gilydd, gyda'r un ohonynt yn gwybod dim am fodolaeth y naill na'r llall, a da oedd profi'r croeso a gafodd Patricia Ramos, o Dir Halen, talaith Chubut, Patagonia yng nghartref ei chyfyrder, Kevin Evans, Tanygrisiau, y diwrnod hwnnw. 

 

Mae mam Kevin, Bella, a'i chwaer Mandy yn byw yn America ers rhai blynyddoedd, a deallaf fod aelodau eraill o'r teulu yn dal i fyw yn yr ardal 'Stiniog. 

(Delwedd y faner o wefan Cymraeg i Oedolion, Prifysgol Caerdydd)